Liggen we op Koers? In gesprek met leerlingen…
maandag 15 mei 2023
Op de foto: Elise, Tessa en Romy We willen dat leerlingen zich ontwikkelen vanuit eigenaarschap en betrokkenheid, staat in Koers 2025: ze leren vanuit hun eigen interesses, motivatie en toekomstdromen. Wat betekent dat voor de loopbaanbegeleiding op school? Vmbo-leerlingen van Etty Hillesum Lyceum De Marke (Deventer) gingen een ochtend aan de slag met hun eigen toekomstplannen en dachten mee over adviezen voor hun school.
In elke editie van Carmel Magazine gaan we op een Carmelschool met leerlingen in gesprek over één van de drie speerpunten in Koers 2025 uit de paragraaf ‘De Carmelleerling: wereldwijs en klaar voor de toekomst’. Ditmaal praten we op het Etty Hillesum Lyceum locatie De Marke over het speerpunt: kunnen leerlingen zich vanuit hun interesses en motivatie doelgericht ontwikkelen op weg naar hun toekomst?
Voor de tweede keer schuiven de denkbeeldige liftdeuren dicht; op de telefoon van docent Jonne Koremans tingelt een liftmuziekje. Zojuist heeft Senna zich aan zijn vrienden Bram en Baran gepresenteerd. Nu is het de beurt aan Baran, die precies 60 seconden heeft om zichzelf voor te stellen. Na even diep ademhalen gaat hij van start: “Mijn naam is Baran en ik wil later een baan waar ik elke dag blij naartoe ga. Ik werk graag alleen en vind het fijn om aan duidelijke opdrachten te werken. Maar dat doe ik het liefst wel voor een baas, bijvoorbeeld in een klein bedrijf waar ik kan doorstromen en misschien zelf de baas kan worden. Het gaat me niet om veel geld verdienen. Ik wil vooral werk waar ik blij mee ben, zonder stress.”
Deze “elevator pitch” is het derde onderdeel van de les die docenten Jonne Koremans en Ellen Hertong vanochtend geven aan een groep van acht vierdejaars vmboleerlingen. Ze gaan in gesprek over hoe je kunt ontdekken waar je interesses liggen en hoe je aan de hand daarvan doelgerichte keuzes voor je toekomst kunt maken. Dat onderwerp ligt de twee docenten na aan het hart. Zelf maakten ze allebei pas later in hun loopbaan de keuze voor het onderwijs. Jonne werkte voorheen als kok en Ellen als filiaalmanager in een kledingwinkel. Zij willen hun leerlingen meegeven dat het belangrijk is om een opleiding te kiezen die bij je past. Maar ook dat zo’n keuze minder zwaar weegt dan leerlingen nu misschien denken. Geen keuze is allesbepalend: als je later toch iets anders wilt, kun je het roer omgooien, en dan is je eerdere keuze geen verloren tijd geweest. “Ik had mijn jaren als kok niet willen missen, daar heb ik nog elke dag plezier van”, zegt Jonne. Senna houdt zijn elevator pitch
Het komt er vooral op aan dat leerlingen leren hoe ze op elk moment in hun leven de keuze kunnen maken die bij hen past, zeggen de docenten. En dat begint nu, hier in het vmbo. Gelukkig is er op Etty Hillesum Lyceum locatie De Marke veel aandacht voor loopbaanoriëntatie (LOB). In het mentoraat bijvoorbeeld, waarvoor Jonne een werkvorm heeft ontwikkeld waarbij leerlingen aan hun ouders een presentatie geven over hun toekomstkeuzes. Maar ook in de vakken. “In onze profielvakken maakt LOB een derde van het programma uit en in de algemene vakken gebeurt ook veel”, zegt Ellen. “Bij Nederlands leren leerlingen bijvoorbeeld een sollicitatiebrief schrijven. Maar als je wilt dat leerlingen vanuit eigenaarschap en betrokkenheid leren, is bewust kiezen zo belangrijk dat die aandacht voor LOB wat Jonne en mij betreft nóg groter zou mogen zijn. Vooral bij de algemene vakken. Beperk je niet tot het oefenen met de vorm van een sollicitatiebrief, maar ga ook met ze in gesprek over de inhoud!”
Vanuit die gedachte hebben Jonne en Ellen ook de les van vanochtend ontwikkeld. Ze zijn begonnen met een rondje langs de leerlingen, waarbij bleek dat de meesten al een aardig idee hebben wat ze na het vmbo willen doen. Tessa wil labassistent worden, Senna hovenier, Bram software developer, Elise wil naar de fotovakschool, Sema wil een juridische baan, en Nisa gaat het liefst Bouwkunde doen. Romy en Baran zijn er nog niet helemaal uit.
Hoe doe je dat eigenlijk: keuzes maken die bij je passen?, willen Ellen en Jonne van de leerlingen weten. “Als ik bij andere leerlingen iets zie dat ik leuk vind, laat ik me daardoor soms beïnvloeden”, zegt Nisa. Maar bij haar keuze voor Bouwkunde is dat anders: daar kiest ze echt haar eigen weg. “Ik heb twee weken stagegelopen bij een architectenbureau en vooral de tweede week, toen ik mee mocht werken aan een ontwerp, vond ik heel erg leuk.” Sowieso zijn stages zinvol om te kijken of een keuze bij je past, zeggen de leerlingen. Bram dacht dat hij het leuk zou vinden om bij Primera te werken, maar ontdekte tijdens een stage dat de hele dag klanten te woord staan, niet is wat hij wil. “Ik werk liever zelfstandig en bepaal zelf hoe ik een opdracht aanpak. Als software developer kan dat.”
Tessa weet al lang dat ze in een laboratorium wil gaan werken. Ze is zelfs al aangenomen voor de opleiding tot lab-assistent. En dat brengt haar meteen bij een advies voor haar school. “Nu moet iedereen Qompas (online LOB-programma, red.) helemaal doorlopen, anders krijg je geen vinkje in Somtoday en dan mag je geen examen doen. Maar voor mij was dat echt overbodig. Dus mijn advies is: kijk meer naar wat iedere leerling nodig heeft.” Daar zijn de andere leerlingen het mee eens. En Ellen en Jonne ook, blijkt als we na afloop van de les nog even doorpraten. “Als docenten lopen we er vaak tegenaan dat er grote verschillen zitten in wat leerlingen nodig hebben om tot een bewuste keuze te komen”, zegt Ellen. “De een heeft juist heel veel behoefte aan Qompas, de ander weet al lang wat zij wil en is veel meer gebaat bij een verdiepende opdracht of stage. Verschillen hebben ook met de thuissituatie te maken. Hebben leerlingen mensen in hun omgeving die vertrouwd zijn met de manier waarop je in onze samenleving een loopbaankeuze maakt? Zo niet, dan is het extra van belang dat ze zich goed oriënteren en naar open dagen en informatieavonden van het vervolgonderwijs gaan. Krijgen ze steun van rolmodellen, zoals een oudere broer of zus? En welke waarden worden in hun omgeving belangrijk gevonden? Moet een beroep vooral bij jou passen of is ook het aanzien van het beroep van belang of het geld dat je ermee kunt verdienen?” Jonne: “Met al die zaken wil je rekening houden. Eigenlijk komt het allemaal hierop neer: laten we kijken hoe we binnen LOB zo kunnen differentiëren dat iedere leerling een bewuste en passende keuze kan maken.”
Docenten Jonne Koremans en Ellen Hertong maakten een handige lesbrief bij dit speerpunt. In vijf stappen krijgen leerlingen inzicht in hun eigen interesses, motivatie en toekomstdromen; daarna formuleren ze in twee aanvullende stappen concrete adviezen voor hun eigen school. De lesbrief is voor alle Carmelscholen beschikbaar. Je vindt ‘m op Carmel Intranet bij Carmeldocumenten.
Dit adviseren leerlingen van Etty Hillesum Lyceum, locatie De Marke: 1. Ga bij álle vakken over bewuste keuzes in gesprek Beperk je bij algemene vakken niet tot het oefenen van vaardigheden (hoe schrijf ik een goede sollicitatiebrief?) maar ga ook over de inhoud in gesprek (aan wat voor baan denk je?). 2. Sluit aan bij de fase waarin de leerling zit Laat leerlingen die ‘er al uit zijn’, niet alsnog het hele beroepskeuzeprogramma doorlopen, maar bied een verdiepende stage of extra opdracht aan. 3. Stimuleer buitenschoolse LOB-activiteiten Open dagen, informatieavonden en andere buitenschoolse LOB-activiteiten zijn heel zinvol, zeker voor leerlingen uit gezinnen die minder vertrouwd zijn met loopbaankeuze in Nederland. 4. Wees je bewust van culturele verschillen Niet in alle culturen zijn individuele voorkeuren en talenten bij beroepskeuze doorslaggevend, soms wegen ook andere factoren mee. Ga daar respectvol mee om, altijd met het belang van de leerling voorop. 5. Maak de keuze niet té zwaar Help leerlingen een opleiding te kiezen die nu bij hen past, in de wetenschap dat keuzes niet voor altijd zijn en dat ze later altijd een andere weg kunnen inslaan. Tekst: Suzanne Visser Fotografie: Niki Kits-Polman
Categorieën: Nieuws/ Uitgelicht Tags: Etty Hillesum Lyceum/ Kennis is maar de helft/ Ruimte in verbinding Vertoningen: 499