Zo’n twee weken geleden vertrokken we met een groep Carmeldocenten en -schoolleiders naar Israël voor een indrukwekkende studiereis. We bezochten er zogeheten Hand in Hand schools waar joodse en Arabische leerlingen samen naar school gaan. Dit is zeker niet vanzelfsprekend en gebruikelijk in dit sterk gepolariseerde land, Israël telt er maar acht. Het ‘gewone’ onderwijssysteem is helemaal gesegregeerd: je hebt Joodse scholen, Joods orthodoxe, Arabische en scholen voor Christenen. Ieder heeft zijn eigen school. 
De gemengde scholen zijn voor beide groepen bijzonder. Voordat kinderen er op school komen, weten ze nog weinig van elkaar. Maar op het moment dat je uitgaat van wat mensen verbindt, in plaats van wat mensen scheidt, gebeurt er iets moois. Want als ze eenmaal samen met elkaar optrekken, vallen de barrières en mogelijk aangeleerde beelden razendsnel weg. En als het in Israël kan… dan moet het hier in Nederland toch ook kunnen? 

Sparkle in the eyes 

Samen leven met elkaar en met de natuur staat hoog in het vaandel bij de Hand in Hand schools. De scholen zijn een soort dorpen/communities, waarin leerlingen zich veilig, gezien en gekend kunnen voelen. De leerlingen zijn allemaal heel bewust bezig met hun invloed op de aarde, met de mensen om zich heen, maar ook met de omgeving waarin ze leven. Ze leveren een bijdrage aan het grotere geheel en daar zijn ze heel trots op, zo bleek uit onze groepsgesprekken. Docenten vertelden hoe succesvol de scholen zijn, dat blijkt uit de wachtlijsten om er naartoe te mogen. Bij het selecteren van leerlingen letten ze vooral op de ‘sparkle in the eyes’.  
De Carmeldelegatie bestond voornamelijk uit docenten levensbeschouwing, maatschappijleer en aardrijkskunde. Zij vonden snel aansluiting bij de Israëlische en Arabische docenten en de manier waarop zij leerlingen bewust maken van hun rol in de wereld. Door de uitdagingen daar te zien, denk ik na over ons eigen onderwijs en alle obstakels die we hierin tegenkomen. Het zet mijn realiteit in perspectief en maakt mij bescheiden. Maar voor beide werelden blijft de kern gelijk: blijf zonder oordeel luisteren en openstaan in het contact met de ander, en probeer de ander te kennen zoals je jezelf kent.   

Innerlijke demonen 

Naast de schoolbezoeken, bezochten we de roots van Carmel bij het Karmelgebergte. Op de top staat het klooster Muhraqa, waar profeet Elia is geweest. Onder begeleiding van karmeliet Anne Marie Bos bezonnen we ons op zijn verhaal. De diepere betekenis hiervan is dat je werkelijke demonen niet buiten jezelf liggen, maar in jezelf. Wanneer jij met vooroordeel kijkt naar de ander, is het je innerlijke demoon die je ervan weerhoudt de ander te zien voor wie hij is. Een mooie vraag om over na te denken: welke innerlijke demonen zou jij moeten aankijken om ervoor te zorgen dat je daadwerkelijk openstaat voor dat wat belangrijk is?  

Van praten naar doen 

Natuurlijk brengt het concept van gemengde scholen allerlei lastige, soms dreigende situaties met zich mee. Het is mooi om te zien dat er toch mensen zijn die er, ondanks dat, bewust voor kiezen om samen te leven en de ander te zien. Zo vertelde een docent van een international school over een Arabische en een Joodse leerling. Ze kregen enorme ruzie waarna hun begeleider ze de taak gaf om met z’n tweeën een periode voor de koeien op het terrein van de school te zorgen. Ze namen deze verantwoordelijkheid met z’n tweeën aan, leerden elkaar vertrouwen en werden daarna onafscheidelijk. Soms is het goed om niet alleen maar te blijven praten, maar gewoon samen dingen te dóén.  


Fotografie: Jeroen Leeuw