Helden van vlees en bloed
donderdag 22 mei 2025
In onze samenleving zijn mensen vrij om te worden wie ze willen zijn. Alleen is het helemaal niet zo eenvoudig om de juiste richting in het leven te vinden. Door de eeuwen heen hebben mensen voor levenskeuzes inspiratie gezocht bij heiligen en helden. Aan wie nemen jongeren van nu een voorbeeld? We vroegen het zes havoleerlingen van het Mondriaan College in Oss, en zij kwamen met verrassende antwoorden.
In deze artikelenreeks gaat docent levensbeschouwing Koen Nijhuis met leerlingen en docenten in gesprek over vraagstukken, uitdagingen en pareltjes die zij tegenkomen op de ‘oefenplaats voor het leven’ die de school is. Ditmaal schuiven zes leerlingen en een docent aan van het Mondriaan College in Oss. Bade, Luna, Wick, Rana, Lotte en Liam zitten in het vierde leerjaar havo. Yori Ysselmuiden is docent maatschappijwetenschappen.
Als mensen spiegelen we onszelf graag aan voorbeeldfiguren: uitzonderlijke mensen die keuzes maken die wij ook zouden willen maken, of die eigenschappen bezitten waarover wij ook zouden willen beschikken. Voorbeelden daarvan zijn overal om ons heen. Carmelscholen die vernoemd zijn naar bijzondere Nederlanders zoals Etty Hillesum en Titus Brandsma, om maar iets te noemen. Straten en pleinen die de namen dragen van wereldleiders zoals Mahatma Gandhi en Nelson Mandela. Uitverkochte stadions wanneer muzieksterren zoals Taylor Swift of Ariana Grande hun opwachting maken. Een heel land dat aan de buis gekluisterd zit als sporthelden zoals Max Verstappen en Femke Bol prestaties leveren. Maar vanmiddag, in het gesprek dat docenten Koen Nijhuis en Yori Ysselmuiden voeren met havoleerlingen Lotte, Rana, Bade, Wick, Luna en Liam, komen heel andere mensen ter sprake.
Kun je de eigenschappen die je bewondert in een ander - het doorzettingsvermogen van Bades moeder, de opofferingsgezindheid van Lottes oma - ook toepassen in je eigen leven?, wil docent Koen Nijhuis weten. Wick (15) denkt van wel. Zelf neemt hij bewust een voorbeeld aan de veerkracht en de positieve instelling van zijn vader. “Toen mijn vader na een burn-out zijn werk als politieagent moest opgeven, is hij een eigen bedrijf als elektricien begonnen. Dat je er na zoiets weer bovenop kan komen, vind ik knap. Ook heeft hij zelfvertrouwen en is hij niet bang zijn mening te geven. Daarbij is hij ook nog behulpzaam en handig. Ook ik wil later handig zijn, als ik zelf een familie heb. Ik ben daar nu al mee bezig door hem soms te helpen met monteren of met hem mee te gaan naar het werk.”
Voor Liam (17), die op hoog niveau aan atletiek doet, geldt dat zijn vader letterlijk zijn coach is. “Ik vergelijk me enorm met hem, want ook hij was vroeger heel erg met sport bezig. Mijn vader heeft de beste kracht die een mens kan hebben, en dat is discipline. Talent hebben is cool, maar waar ik echt jaloers op ben, dat zijn mensen die met veel discipline aan hun goals werken. Dus in dat opzicht probeer ik zoveel mogelijk van mijn vader te leren. Alleen wil ik wel wat minder hectiek in mijn leven dan hij. Want als je ziet hoe hard hij werkt… daar word ik niet vrolijk van. Ik wil meer evenwicht.” Als enige van de leerlingen aan tafel brengt Liam een bekend persoon ter sprake. “Usain Bolt is ook een held voor mij, omdat hij na zijn loopbaan in de atletiek de overstap naar het voetballen maakte. Ik ben nog niet uitgesport in de atletiek, en als ik na het behalen van mijn huidige doelen nog verder kan, dan doe ik dat misschien wel. Maar anders zit ik eraan te denken om net als Usain Bolt een andere sport te gaan doen waar ik ook aanleg voor heb, boksen bijvoorbeeld.”
In hoeverre identificeren de leerlingen zich met hun helden? Zouden zij het leven van hun helden willen leiden? Ja en nee, zegt Rana (15). “Mijn held is mijn vader. Hij is een heel hardwerkende man die echt alles voor ons doet. Als hij iets wil, doet hij het en dan lukt het ook. Daar denk ik aan als ik soms even geen motivatie heb voor school: als ik iets wil, moet ik ervoor gaan. Dus op die manier inspireert hij me. Maar ik wil wel mijn eigen vaardigheden ontwikkelen. En dan hoop ik dat ik mijn kinderen later op dezelfde manier kan inspireren zoals mijn vader mij nu inspireert.”
Voor Luna (17) komt daar nog bij dat haar held – dat is haar broer – veel heeft moeten overwinnen om te komen waar hij nu is. “Hij heeft in zijn jeugd problemen gehad, waardoor het bijvoorbeeld eerst niet lukte op school. Maar hij is daar sterker uitgekomen. Het is hem gelukt om toch het hoger onderwijs af te ronden en nu is hij CEO van een bedrijf. Wat ik van hem wil leren, is dat je je eigen weg moet gaan. Dat je iets niet moet doen omdat iedereen het doet. En dat je vooral moet blijven groeien. Maar dan wel in wat ík leuk vind.”
Alleen Bade zegt volmondig ‘ja’ op de vraag of zij haar moeder zou willen zijn. “Zij is altijd blij, altijd positief, altijd sociaal. Zij straalt echt als ze een ruimte binnenloopt en maakt met iedereen contact. Dan kom ik thuis uit school en hebben we bezoek. Dan denk ik: waar heeft zij deze contacten nu weer vandaan?! Mijn moeder staat ook altijd achter mij. Zonder haar was het me nooit gelukt om van vmbo basis/kader naar de havo te komen. Dus ja, ik wil zijn zoals zij.”
Wat al deze vaders, moeders, oma’s en broers nou tot echte helden maakt? De leerlingen vallen even stil. Dan zegt Luna: “Een echte held zet zich in voor anderen.”
Een halfuur later zijn de leerlingen naar huis en praten docenten Koen Nijhuis en Yori Ysselmuiden nog even na. “Ik had eigenlijk verwacht dat we meer bekende namen zouden horen”, zegt Yori. “Ik heb bijvoorbeeld ook jongens in de klas die mannen als Andrew Tate en Jordan Peterson als helden zien. Als zij hier aan tafel hadden gezeten, hadden we een ander gesprek gehad.”
Koen: “Ik denk dat veel jongeren daar fan van zijn omdat het figuren zijn die de wereld simpeler maken. Dat geeft een soort zekerheid. Aan de andere kant denk ik dat leerlingen van nu ook wel kanttekeningen plaatsen bij iconen. Ze voelen aan dat ze alleen maar een bepaalde kant van zo’n persoon zien, en nooit het hele plaatje. Om echt houvast te kunnen hebben aan een voorbeeldfiguur moet je de persoon achter het plaatje kennen. Daarom zijn verhalen zoals die van Bade, Lotte – van alle leerlingen die hier vanmiddag aan tafel zaten, eigenlijk – ook zo inspirerend. Ze gaan verder dan de buitenkant, voorbij de vooroordelen. Ze tonen wat mensen hebben moeten overwinnen om ergens te komen.”
Yori: “Ik vraag me wel eens af of we als docenten voor dit soort verhalen in onze lessen voldoende plaats inruimen. Zelf zou ik dat meer kunnen doen. Ik weet dat het bij geschiedenis wel gebeurt: daar laten collega’s leerlingen in het kader van vrouwengeschiedenis bijvoorbeeld een vrouw uit het verleden onderzoeken en beschrijven, zodat ze zich in het perspectief van die vrouw kunnen verplaatsen.” Koen: “Eigenlijk is dat precies wat de leerlingen hier vanmiddag hebben gedaan. Omdat zij hun voorbeeldfiguren zo goed kennen, kunnen ze zich echt in hen verplaatsen. Zowel in hun sterke kanten als in hun valkuilen: in wat zij willen overnemen en wat zij anders zouden willen doen. Hun voorbeeldfiguren zijn geen superhelden, maar echte helden.” Yori: “Het zijn mensen van vlees en bloed.”
Tekst: Suzanne Visser Fotografie: Niki Kits-Polman
Categorieën: Nieuws/ Uitgelicht Tags: Kennis is maar de helft/ Ruimte in verbinding/ Oef Vertoningen: 77