Leerlingen in het voorgezet onderwijs hebben tegenwoordig zoveel moeite met taal, dat de Inspectie gericht gaat kijken of scholen genoeg aandacht besteden aan taalvaardigheid. Voor Etty Hillesum Lyceum (EHL) Het Stormink is dit aanleiding om het bestaande taalbeleid uit te bouwen.

Taalcoördinator Elsbeth Nijhuis van Het Stormink vindt de gedachte van de Inspectie helemaal niet gek. ‘We merken namelijk al een tijdje dat steeds minder brugklassers bij binnenkomst over het taalniveau beschikken dat ze nodig hebben. Internationale PISA-onderzoeken onderstrepen dit: Nederlandse jongeren scoren steeds lager op taal. In onze maatschappij draait álles om communicatie. Wil je leerlingen gelijke kansen geven, dan moet je dus op taal inzetten. Voor een deel doen wij dat al: in de internationale schakelklas (ISK) dompelen we jongeren helemaal onder in taal en ook in de rest van de school voeren we taalbeleid.’

Talenknobbel

Leerling Belinay Polat (foto bovenin), die nog niet zo lang in Nederland is, weet maar al te goed waar je tegenaan loopt als je taalvaardigheid onvoldoende is. ‘Je kunt niet precies zeggen wat je bedoelt, of de docent gebruikt vaak woorden die voor jou nieuw zijn. Dan moet je eerst de betekenis opzoeken voordat je de uitleg kunt begrijpen.’ Toch gaat Belinay razendsnel vooruit: na 3,5 jaar beheerst ze het Nederlands al zo goed dat ze mag proberen of 3 vwo haalbaar is. Misschien heeft ze inderdaad een talenknobbel, lacht ze. ‘Maar het helpt ook dat de school rekening met je houdt.’

Remediërend programma

Op Het Stormink krijgen ISK-leerlingen, die naar een reguliere klas doorstromen, bij toetsen extra tijd en ze mogen een woordenboek gebruiken. Ook kunnen ze voor begeleiding bij een onderwijsassistent terecht. Maar eigenlijk hebben veel méér leerlingen dit soort aandacht nodig. ‘Schrik niet: bijna al onze basis- en kaderleerlingen, alle brugklassers kader en mavo, en sommige havo/vwo-leerlingen hebben behoefte aan een remediërend programma op het gebied van taal’, zegt
Elsbeth. ‘Dat weten we omdat we van alle leerlingen bij de determinatie met methode-onafhankelijke toetsen het taalvaardigheidsniveau vaststellen.’ Op Het Stormink is het remediërende programma inmiddels een feit: vmbo-leerlingen krijgen het klassikaal aangeboden, de betreffende havo/vwo-leerlingen individueel, twee keer zes weken per jaar.


Elsbeth Nijhuis

Voorzieningen

Voorkomen is natuurlijk wel beter dan genezen. Het taalbeleid moet nog beter van de grond komen, bijvoorbeeld via goede voorzieningen, zegt Elsbeth, die hierbij samen optrekt met collega-taalcoördinatoren van EHL. Op Het Stormink resulteert dit bijvoorbeeld in interactieve taalpilaren voor levend taalonderwijs, leesconsulenten (komen er), een goede mediatheek in samenwerking met de openbare bibliotheek (komt er), deelname aan stadsbrede leesprojecten (vindt al plaats) en een schoolbreed leesuur (vooralsnog een ambitie).

Vakonderwijs

De grootste verandering is echter te verwachten van aandacht voor taal binnen de vakles. ‘Docenten geven vaak de prachtigste lessen: interactief, begrijpelijk en boeiend’, zegt Elsbeth. ‘Maar het leesniveau van veel leerlingen is te laag om de link te leggen met het boek en toetsvragen waarin het over dezelfde stof gaat. Dat maakt het essentieel dat docenten in de vakles aandacht aan taalvaardigheid besteden. Taalgericht vakonderwijs: daar willen we alle collega’s in scholen. Want of je nu aardrijkskunde of maatschappijleer geeft: elke docent is taaldocent!’


Fotografie: Niki Kits-Polman
Tekst: Suzanne Visser