Het laatste schoolplan waar ik aan heb gewerkt, kreeg de titel: “Het beste voor jezelf én elkaar”. Over wat we met die titel wilden zeggen en met welke woorden, hoefden we niet zo lang na te denken. We waren ervan overtuigd dat het onderwijs al een flink aantal jaren vooral de nadruk legde op de leerling als individu, met slogans zoals “Haal het beste uit jezelf”. We vonden het hoog tijd dat er weer aandacht kwam voor de jonge mens als lid van de samenleving. 

We stonden uitgebreid stil bij de woordvolgorde. Aanvankelijk wilden we “elkaar” voor laten gaan op “jezelf”. Communicatiedeskundigen waarschuwden ervoor dat er geen aantrekkingskracht van uit zou gaan en dat het wel eens ongewenst uit zou kunnen pakken voor de belangstelling voor ons onderwijs. Dat zou natuurlijk jammer zijn en dus zagen we daarvan af. Uiteindelijk beoogden we met een accent aigu op de “e” van “en” conceptueel “elkaar” ondanks de woordvolgorde toch vooraan te krijgen. Achteraf beschouw ik dat als een wat laffe kunstgreep. 

Collectief versus individu

Kom er gerust voor uit dat je van mening bent dat als we samenleven, het belang van de samenleving voorop gesteld moet worden. Collectieve vruchten zijn immers zoeter dan individuele winst. Het lijkt er in de huidige samenleving regelmatig op dat we ons vooral richten op het persoonlijk belang. Met de beste bedoelingen zijn we in de fuik van de individualisering gezwommen, waardoor we steeds meer last van elkaar ervaren dan gemak en plezier. Dit omkeren is gruwelijk lastig, maar biedt de enige uitweg. Het vraagt wel kracht en moed die weg te kiezen. Je moet namelijk even tegen de stroom in. Even maar, want als je dat doet, krijg je al snel steeds meer ruimte en wordt het makkelijker.

Richt je op dat wat goed gaat 

Er is wat omkeren betreft een mooie parallel te trekken met klagen, mopperen en zwartkijken. Iets waar we in Nederland en - vergeef me - regelmatig ook in onze onderwijssector, goed in zijn. Maak je los van de roedel huilende wolven in het bos, ook al wordt dat dier in onze natuur steeds talrijker. Stop met gemopper en gezeur over wat er allemaal niet deugt. Richt je op dat wat goed gaat en ontdek dat die wereld rijker en veelbelovender is. Het geeft zoveel meer ruimte voor elkaar én voor jezelf. Het is mijn overtuiging dat deze tijd indringend smeekt om deze houding.  


Paul Metzemaekers, 
Rector a.i. Scholengroep Carmel Hengelo

Werkzaam bij Carmel sinds: Augustus 2023.
Houdt van: Zwemmen, fietsen en wandelen in de vrije natuur. 
Bijzonder: De ontmoeting met anderen.

Fotografie: Niki Kits-Polman