De kop is, zo kort na de vakantie, wellicht verrassend. En toch geen dooddoener, want iedereen weet hoe belangrijk het is om met plezier weer naar je werk te gaan. En te blijven gaan. Dat is de basis voor de nieuwe Carmelvisie op inzetbaarheid, die op 1 januari in werking treedt. 

“Het is belangrijk om die visie goed te communiceren”, benadrukt Remco Westerveld, sportleraar op het Carmelcollege Emmen en lid van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR). “We gaan iets anders doen, dat vraagt om heldere uitleg. De essentie van de Carmelvisie is dat we onze collega’s nog meer in hun eigen kracht zetten, om uitval voor te blijven.”

Jan Kees Meindersma, lid College van Bestuur (CvB), wijst op nog een aspect. Als Carmel wil dat leerlingen zich gekend, gezien en gehoord weten, moet dat ook voor de medewerkers gelden. “Dan kom je tot vragen als: hoe zit je in je vel; hoe gaat het in je werk; hoe gaat het thuis? Wat kunnen wij eventueel doen om je te helpen? Dat zijn leidende vragen in de formele en informele gesprekken tussen leidinggevenden en medewerkers.” Hij voegt er nog iets aan toe: “We hebben het over een wederzijdse verantwoordelijkheid. Hier ligt ook voor de medewerker  een rol, als professional die regie neemt.”

Eind vorig jaar hielden GMR-leden en een aantal schoolleiders een soort proeftraining. Remco: “Wij komen allemaal uit de praktijk, niemand van ons is opgeleid voor dit soort gesprekken. Daarin moet je als leidinggevende goed kunnen luisteren en de goede vragen stellen, met groot invoelingsvermogen. Dan kun je samen zoeken naar mogelijkheden die goed uitpakken voor de medewerker en de school.” In de komende tijd worden alle leidinggevenden getraind in het voeren van zulke inzetbaarheidsgesprekken. 

Rode draad

Geleidelijk tekent zich een rode draad af. De Carmelvisie op inzetbaarheid heeft allereerst tot doel dat medewerkers zich goed voelen, in het belang van de kwaliteit van het onderwijs. Maar ‘je goed voelen’ is een complex begrip, dat niet alleen afhangt van het werk op school. Persoonlijke omstandigheden wegen zwaar mee, soms zelfs zwaarder. “Daarom willen we nog meer kijken naar de ontwikkeling van mensen. Je bent altijd meer dan docent of medewerker. Dit gaat om heel de mens”, zegt Jan Kees. De ‘goede gesprekken’ tussen leidinggevende en medewerker vormen de hoeksteen onder de Carmelvisie. Regelmatig contact, formeel en informeel, moet leiden tot verbinding. En tot een verstandhouding waarin de medewerker en leidinggevende met elkaar in gesprek zijn over mogelijkheden om inzetbaar te zijn. Meer regie

Dat sluit aan bij de opmerkingen in het visiedocument Koers 2025 (zie alinea onderin). Een concrete aanleiding is er echter ook: het toenemende ziekteverzuim. “Als meer mensen uitvallen, neemt de werkdruk voor collega’s toe, met het risico op nog meer uitval”, licht Jan Kees toe. Hij zegt er met nadruk bij: “Let wel: we stellen nooit je gezondheidsklachten ter discussie. Dit is een visie vanuit vertrouwen. Liever zoeken we met jou hoe we je inzetbaar kunnen houden. Lang niet alles is werkgerelateerd, maar wat kunnen wij doen?” Onderzoek heeft opgeleverd dat Carmel tot dusverre veel op de arbodienst heeft geleund.  
Op basis hiervan heeft de organisatie het advies gekregen een gezamenlijke visie te ontwikkelen, om meer regie te kunnen nemen. Aan de hand van diverse overleggen  en een workshop met het Convent van Schoolleiders is de visie verder uitgewerkt. Dit leidde onder meer tot de training van alle leidinggevenden. 

Wat gaat goed?

Stefan Nijmeijer, teamleider bovenbouw havo op de locatie Bruggertstraat van het Bonhoeffer College in Enschede, was een van de deelnemers. “Ons team telt ongeveer dertig collega’s”, vertelt hij. “Als beginnend teamleider kreeg ik te maken met zaken waarmee ik niet eerder was geconfronteerd: lief en leed, ziekte, echtscheidingen, ouders die hun kinderen moeten opvangen. Vertaal dat maar eens in inzetbaarheid.”

Een rondvraag onder andere teamleiders maakte Stefan niet veel wijzer: “Ieder had zo ongeveer een eigen aanpak, met eigen vragenlijsten.” Met collega’s heeft hij daarom gewerkt aan ontwikkelgesprekken. Daarin komt de werksituatie aan de orde, maar ook de persoon en de balans tussen werk en privé. “We hebben er een gereedschapskist voor ingericht. Wat gaat goed; waar wil je naartoe; waar liggen je talenten? Dat zijn dan de vragen. Als mensen zich niet goed voelen, komt het nooit alleen door het werk, het gaat altijd om een combinatie van factoren. Nu gaan we uit van een andere benadering van inzetbaarheid: niet reageren, maar anticiperen. We zetten in op de voorkant, op het voorkomen van uitval en verzuim. Voorheen was ik veel meer zendend, maar dat helpt niet. Beter is het meer te luisteren en samen te zoeken wat wel kan of nog kan.”

Kunnen we helpen?

Stefan herkent dit uitgangspunt in de Carmelvisie. “Je bent niet je kwaal of je persoonlijke problemen, je bent collega. Met jou zoeken we wat nog wel kan en hoe wij je als organisatie daarbij kunnen ondersteunen. We zetten ons altijd in om onze leerlingen, waar nodig en mogelijk, maatwerk te bieden. Dan is het vanzelfsprekend dat we dat ook voor collega’s doen.”Tijdens de studiedag is hem opgevallen dat het Bonhoeffer College hierin al ver is. “Ik sprak een collega uit Almelo die me daarop wees. Naderhand heb ik hem onze gereedschapskist gestuurd. Gebruik maar wat je nodig hebt. Dat is het mooie van Carmel: kennis en ervaringen met elkaar delen. Die collega bepaalt zelf wat in de context van zijn school of locatie goed zou kunnen werken.”

De Carmelvisie op inzetbaarheid geldt vanaf 1 januari 2025. Het is aan de scholen om er handen en voeten aan te geven. “Met als basis dat goede gesprek, aan de voorkant”, herhaalt Jan Kees. “Laat daarom je leidinggevende tijdig weten dat jij voelt dat je inzetbaarheid onder druk komt te staan. Dan kunnen jullie bespreken hoe je zo veel mogelijk inzetbaar blijft. Misschien door je te ontlasten of door te voorzien in coaching. Is verzuim echt de beste oplossing of kun je op een andere manier misschien nog wel beter worden geholpen? Dáár gaat het om.”

Uit Koers 2025:
'Onze medewerkers zijn betrokken en vitaal en vinden het fijn om bij Carmel te werken. Onze focus ligt op het versterken en vergroten van de vitaliteit van medewerkers, ieder vanuit zijn eigen rol en verantwoordelijkheid. We richten ons de komende periode op een aantal speerpunten om de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers te bevorderen zodat hun inzetbaarheid verbetert of op peil blijft.’

Tekst: Hans Morssinkhof
Fotografie: Niki Kits-Polman