Op Twitter las ik laatst een opmerking van een mevrouw die zich een foute opmerking van haar middelbare schooldocent herinnerde (“Jij kunt beter een niveau lager gaan doen”) en deze herinnering op social media had gedeeld. Ze vervolgde met de constatering dat de frustratie over deze foute inschatting haar zoveel wilskracht had gegeven om de betreffende docent te laten zien dat ze veel meer waard was dan hij had ingeschat, dat ze uiteindelijk de universiteit had afgerond. Tot slot vroeg ze haar volgers om hun eigen herinneringen van pijnlijke inschattingen door hun docenten te delen.

Tot mijn verbazing en grote genoegen bleken veel tweeps (Twitteraars) vooral veel pósitieve herinneringen aan hun vroegere docenten te hebben. Leraren die de talenten van hun leerlingen haarfijn konden benoemen en ook nog met zo’n geniale timing, dat die ene mededeling op dat specifieke moment de omslag inluidde in hun leven. Vanaf nu werd alles op het spel gezet om het einddoel te bereiken. Ook stonden er reacties tussen van mensen die in hun jeugd weliswaar een confronterende opmerking moesten slikken van hun docent, maar er inmiddels van overtuigd waren dat dit met opzet gedaan was om hiermee de passie en innerlijke kracht te ontlokken die ze op dat moment nodig hadden om hun leven en carrièrekansen de goede kant op te leiden.
Ontkennen is zinloos. Wij docenten zeggen soms inderdaad confronterende en pijnlijke dingen, soms met het doel om actie te ontlokken, soms uit onmacht of frustratie, soms zonder enige bedoeling om kwetsend te zijn. Mijn docent zei me in de eerste klas dat ik wel m’n best moest doen, “anders blijf je weer zitten”. Maar ik wás helemaal niet blijven zitten! Hoe kan het toch zijn dat we na al die jaren nog precies weten wat er ons toen fijntjes meegedeeld werd? Het heeft er vast mee te maken dat onze ego’s nog zo klein waren, we toen middenin de zoektocht naar onszelf zaten, en het zit ‘m ook in de hiërarchische verhouding. Ik bedoelde er in ieder geval echt niets kwaads mee toen ik zei dat een bepaalde leerling die nogal rommelig haar had, eruit zag als een kamerplant (gelukkig kon hij de slechte grap wel waarderen).

Ik kon het niet laten en heb op de tweet gereageerd, onder andere met de opmerking dat het voor een docent vaak heel moeilijk in te schatten is of een leerling, iets later in z’n schoolcarrière, misschien toch het licht gaat zien en ineens keihard gaat werken voor z’n diploma’s en later glansrijk slaagt voor de rechtenstudie. Ze had echter wel gelijk toen ze reageerde dat docenten er beter over na moeten denken hoe een, zelfs goed bedoelde, opmerking, soms levenslang kan na-echoën en verstrekkende gevolgen kan hebben. Indachtig de tweet van de mevrouw op Twitter: welke negatieve of positieve opmerking van jouw docent is je altijd bijgebleven? Of het je nu verlamde of motiveerde, met ons is het gelukkig allemaal goed gekomen.

Olaf Koot, docent en mentor